حزب توده، از نظر تشکیلاتی، جز احزابی است که تا اواخر دهه 1320 از قدرت بالایی جهت نفوذ و اقدامات عملی برخوردار بود؛ اما این حزب نتوانست قدرت خود را حفظ نماید و تنها در اواخر دهه 1320، به صورت منسجم، به فعالیت پرداخت.

   

کشف این ماجرا سبب شد که هیئت اجرائیه تصمیم به برکناری رادمنش بگیرد و برای بررسی جریان نفوذ حسین یزدی و عزل رادمنش، پلنوم دهم کمیته مرکزی ـ در 29 فروردین 1341 ـ در مسکو برگزار گردید.

نورالدین کیانوری: دبیر اول کمیته مرکزی حزب توده مرتبط با علی اوف، مأمور اطلاعاتی شوروی و سرهنگ دولین، افسر جی. آر. یو، تا سال 1334 در ایران. وی در سالهای اقامت در شوروی و آلمان شرقی نیز در تماس با افسران عالی‌رتبه اطلاعات شوروی (دولین، لئون و ...) قرار داشت. او در سالهای 1358ـ 1361 در ایران به طور مستقیم و غیر مسقیم با مأمورین اطلاعاتی شوروی به نامهای:...

تصور غرب این بود که تحولات فوق در حزب توده پیش‌درآمد یک جنگ مسلحانه داخلی در ایران است که طی آن حزب توده با پشتیبانی فعال شوروی و حتی با مداخله نظامی شوروی به بهانه قرارداد 1921م.، موفق به تجزیة بخشی از ایران (هدف حداقل) و یا تصرف حاکمیت سیاسی در ایران (هدف حداکثر) خواهد شد

تاریخ گزارش: 30/5/50 از: 15 ه‍ 2                 شماره گزارش: 1327/5 ه‍ موضوع: اظهارات سیدنعمت‌الله رحیمی سیدنعمت‌اله رحیمی راننده اداره برق ضمن صحبت با یکی از کارگران در پاسخ اینکه سؤال شده چرا اکثر جاهای بدنش جای زخم می‌باشد اظهار داشته. در ...

حزب توده که با حرکتی اصیل و اسلامی مواجه شده بود، مواضع جدید خود را در تیر ماه سال۱۳۵۴ در «برنامه جدید حزب توده ایران» که به تصویب پلنوم پانزدهم حزب رسید اعلام کرد.

لنین می‌گفت: «به من سازمان منضبطی از انقلابیون بدهید، ما با تکیه بر این اهرم، نظام موجود را سرنگون خواهیم کرد». سازمان و سازماندهی به شیوة لنینی، یعنی ترکیب کار مخفی و کار علنی و تکیه بر روی اقلیتی با نام «پیشاهنگِ» به اصطلاح طبقة کارگر برای جذب مردم و یورش به دژ سرمایه‌داری و تصرف آن برای ایجاد نظام «سوسیالیستی»، هدف عالی و نهایی احزاب کمونیستی و ...

ارانی در 1308 به ایران بازگشت و در کنار کار اداری به تدریس فیزیک، شیمی و زبان آلمانی در مدارس ایرانشهر، ثروت، معرفت و دارالمعلمین پرداخت. وی در بهمن 1312 با همکاری ایرج اسکندری و بزرگ علوی نخستین شماره مجله دنیا را به چاپ رساند.

خواندنی‌ترین نوشته‌های تاریخی و جذاب‌ترین تحلیلهای سیاسی و اجتماعی، اغلب توسط منفک‌شدگان از یک جریان یا سازمان نوشته می‌شوند. مرحوم ‌کیا نیز وقتی به ترسیم اوضاع و احوال کمونیستهای ایران می‌پردازد و کارنامه سیاسی آنان را معدل‌گیری می‌کند، نوشته‌ها و گفته‌هایش جان‌دار است و خواننده را به درون اندیشه‌ها و کرده‌هایشان می‌کشاند.

چه آن کسانی که در شروع کار حزب توده فریب این جریان را خوردند و چه کسانی که بعدها مانند جلال آل احمد و خلیل ملکی با ایجاد جریان به اصطلاح سوم، تلاش کردند ماهیت ضد مردمی حزب توده را برای جریان روشنفکری چپ زده در آن زمان افشاء کنند، نتوانستند مانع از رشد تشکیلاتی این حزب وابسته در بین جریان های اجتماعی ساده اندیش شوند.